Co to jest inflacja? Definicja i najważniejsze informacje

Inflacja jest jednym z tematów, który nie schodzi z nagłówków w mediach. To za sprawą rekordowych wzrostów cen, które zanotowano w 2021 roku. Wyższe ceny oczywiście odbijają się na wydatkach gospodarstw domowych, jak również usługach bankowych, bowiem zmiany wysokości stóp procentowych miały wpływ między innymi na wysokości udzielanych kredytów i zmiennej korzystności kont oszczędnościowych. Warto więc rozumieć, skąd bierze się inflacja i jak przeciwdziałać jej wpływom, dzięki czemu nasze pieniądze odłożone na koncie bankowym nie będą tracić na wartości.

Co to jest inflacja? Definicja

Czym jest inflacja? Inflacja to jeden z najważniejszych czynników makroekonomicznych. Stosowany jest przy próbie oceny stanu gospodarki danego państwa.

Inflacja to proces wzrostu cen towarów oraz usług w danej gospodarce. Proces ten sprawia, że wartość pieniądza ulega zmniejszeniu. Aby można było mówić o inflacji, wzrost cen musi być dość trwały. Zdarzenia o jednorazowym charakterze, które wpływają na skokowe podwyżki cen, nie są nigdy traktowane jako inflacja.

Rodzaje inflacji

Wyróżnia się wiele rodzajów inflacji, jednak szczególnie istotny jest podział inflacji ze względu na przyczyny jej powstawania. Według tego podziału wyróżnia się inflację popytową oraz podażową.

• Inflacja popytowa – spowodowana jest wzrostem popytu na skutek ekspansywnej polityki monetarnej banku centralnego oraz utrzymującego się deficytu budżetowego.
• Inflacja kosztowa – określana również jako inflacja podażowa – wzrasta na skutek wzrostu kosztów wytwarzania produktów i nie jest zależna od polityki monetarnej banku centralnego.

Warto wiedzieć również czym jest inflacja bazowa. Jest to inflacja, której wysokość służy ocenie zmian cen towarów i usług konsumpcyjnych w gospodarce. Określa się ją po to, aby wyznaczyć kierunek tych zmian w średnim i długim okresie. Jest też cenną informacją przy ocenie realizacji polityki pieniężnej banku centralnego.

Co ma wpływ na wysokość inflacji?

Na wysokość inflacji ma wpływ szereg czynników. Jakie są najistotniejsze przyczyny inflacji?

• Zagregowany popyt wśród konsumentów. Jeżeli obywatele prowadzą dostatnie życie i posiadają odpowiednią ilość środków finansowych, będą wydawać więcej, a przedsiębiorcy będą mogli pozwolić sobie na podnoszenie cen.
• Długofalowy wzrost cen ropy naftowej. Ropa naftowa to surowiec, który jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania dziesiątek gałęzi gospodarki w każdym państwie. W momencie, gdy ropa naftowa drożeje, przedsiębiorcy wykorzystujący ją w produkcji swoich towarów, również muszą podnieść ceny.
• Wzrost podaży pieniądza w gospodarce. Im podaż jest większa, tym również jednocześnie znacząco wzrasta ryzyko inflacyjne w gospodarce. O podaży pieniądza w dużej mierze decyduje polityka rządu. Im więcej pieniędzy wpuszczanych jest do obiegu, tym wyższy będzie wzrost cen. Z tym związana jest również polityka monetarna. Z punktu widzenia inflacji szczególnie istotna jest ilości pieniędzy wpompowanych do obiegu za pośrednictwem skupu bądź emisji różnego rodzaju papierów wartościowych.
• Stopy procentowe a inflacja. Na poziom inflacji bardzo mocno wpływa również aktualny stan konkretnej gospodarki oraz sytuacja jej budżetu. Jeśli wzrost podaży pieniądza zbyt mocno przekracza możliwości produkcyjne gospodarki, to ryzyko zwiększenia inflacji jest bardzo wysokie. W takiej sytuacji bank centralny jest zmuszony do zacieśnienia polityki pieniężnej za pomocą podwyższenia stóp procentowych. Taki ruch ma na celu zachęcenie konsumentów do oszczędzania oraz ograniczenia inwestycji przez przedsiębiorstwa.

Jak ustala się poziom inflacji?

Jak w prosty sposób ustalić poziom inflacji? Trzeba wziąć pod uwagę działania konsumentów. Wszystkie dobra zakupione przez gospodarstwa domowe w danym roku tworzą koszyk konsumpcyjny. Każda pozycja w tym koszyku ma przypisaną określoną cenę, która z czasem ulga zmianie. Roczną stopę inflacji oblicza się, porównując całkowitą wartość koszyka w danym miesiącu i w analogicznym miesiącu poprzedniego roku.

Ile aktualnie wynosi inflacja w Polsce 2022?

Według GUS inflacja w grudniu 2021 roku inflacja w Polsce wyniosła 8,6%. Prognozy wskazują, że w kolejnych miesiącach roku 2022 ceny dalej będą rosnąć.

Aby zobrazować sobie wzrosty cen, do których doprowadziła inflacja w Polsce – najlepiej spojrzeć na wykres, na którym zestawione zostaną wskaźniki inflacji w ostatnich 20 latach.

Inflacja w Europie i na świecie

Jak dla porównywania wygląda inflacja w innych krajach świata i Europy? W całej Unii Europejskiej zanotowano wzrost w wysokości 5,2%. Przykładowo inflacja w Niemczech w skali rocznej wzrosła o 3,1%. Grudniowa inflacja w tym kraju w roku 2021 była najwyższa od 70 lat. Inflacja w USA również jest bardzo wysoka. W grudniu 2021 wyniosła 7% i jest to wynik nieodnotowany od 40 lat.

Skutki inflacji dla obywatela

Tematem, który budzi wiele emocji, jest wpływ inflacji na gospodarkę. Ekonomiczne skutki inflacji dla większości osób są niestety niekorzystne, chociaż jest pewna grupa, która na wzrostach cen może zyskiwać. Zasadniczo jednak odpowiedź na pytanie: "czy inflacja jest dobra?" będzie negatywna. Szczególnie, jeśli mowa o wysokiej.

Jakie są skutki inflacji dla gospodarstw domowych?

• Duży spadek poziomu zaufania do pieniędzy – inflacja sprawia, że w niektórych sytuacjach rozmaite transakcje nie dochodzą do skutku, ponieważ waluta oferowana przez jednego z kontrahentów jest zbyt słaba. Ryzyko bardzo dużej utraty wartości pieniądza sprawia, że otrzymane w ramach transakcji banknoty będą nadawały się wyłącznie do przysłowiowego rozpalenia ogniska.
• Koszty zdartych zelówek – wzmożona, bardzo wysoka inflacja sprawia, że konsumenci poszukują sprawdzonych, wiarygodnych sposobów na oszczędzanie swoich środków. W tym celu umieszczają swoje środki na lokatach oraz kontach oszczędnościowych, które dają gwarancję chociaż częściowej rekompensaty z tytułu utraty wartości pieniądze. Wypłaty gotówki sprawiają jednak, że z konta pobierane są pieniądze, dlatego takie rozwiązanie jest nie do końca opłacalne, jeśli ktoś chce mieć stały dostęp do swojej gotówki.
• Niepewne zyski – konsumenci przekazujący swoje środki na lokatę terminową bądź konto oszczędnościowe, nie mają możliwości, aby oszacować, jaki w najbliższej perspektywie czasowej będzie poziom inflacji. Z tego względu może się okazać, że początkowo bardzo korzystny depozyt przyniesie w dniu ostatecznej wypłaty stratę.
• Inflacja a kredyty – niespodziewana inflacja sprawia, że zwracane do pożyczkodawców pieniądze będą miały znacznie niższą wartość od tej, którą miały w momencie jej udzielenia.
• Wyższe podatki – rządy z opóźnieniem dostosowują progi podatkowe do inflacji, w okresie powszechnego wzrostu cen obywatele płacą realnie wyższe podatki.

Oczywiście osoby fizyczne nie są jedynymi, które odczuwają konsekwencje takiego stanu rzeczy. Jakie są skutki inflacji dla przedsiębiorstw?

• Częste zmiany cenników – przedsiębiorstwa oferujące swoje usługi, np. restauracje, sklepy, piekarnie i wiele innych muszą nieustannie dokonywać korekt w swoich cennikach. Jest to konieczne, aby dostosować poziom cen do aktualnie panujących w gospodarce warunków ekonomicznych.
• Konieczność podniesienia płac – w związku z wzrostem cen produktów pracownicy będą chcieli zarabiać więcej.
• Znaczące osłabienie poziomu aktywności gospodarczej – stałe zmiany cen sprawiają, że przedsiębiorcy obawiają się realizować jakiekolwiek inwestycje. Jest to spowodowane tym, że z dnia na dzień rentowność prowadzonego przez nich przedsiębiorstwa może spaść poniżej opłacalności.

Inflacja a deflacja – różnice

Inflacja oraz deflacja to dwa zupełnie różne pojęcia. Inflacja oznacza spadek wartości pieniądza, zaś deflacja wprost przeciwnie – wzrost. Deflacja to więc tzw. ujemna inflacja. Jeśli inflacja spada poniżej zera – zmienia się w deflację.

Dla kondycji gospodarki najlepsza sytuacja jest wtedy, gdy zarówno poziom inflacji, jak i deflacji jest na bardzo niskim poziomie. Na samym początku deflacji można zauważyć, że sytuacja gospodarcza jest bardzo dobra. Konsumentów stać na zdecydowanie większą ilość produktów i usług, wzrasta ogólny poziom zadowolenia społecznego.

Gdy jednak deflacja utrzymuje się przez zbyt długi czas, opłacalność produkcji mocno spada, ponieważ ceny cały czas maleją. W takich warunkach plany inwestycyjne przedsiębiorstw są odkładane na bliżej nieokreśloną przyszłość, ponieważ firmy boją się, że w pewnym momencie stracą rentowność.

Przez zjawisko deflacji mogą również spadać płace. Oprócz tego mocno wzrasta także ryzyko pojawienia się recesji.

Co się dzieje z gospodarką, kiedy na rynku mamy inflację? W sytuacji, gdy poziom inflacji wyniesie 5 procent w skali roku, tak jak dzieje się to aktualnie, mamy do czynienia nieprzyjemnymi konsekwencjami dla całego kraju. Ceny cały czas rosną, zaś pieniądze warte są coraz mniej. Oszczędzanie w ogóle się nie opłaca, a pieniądze “schowane do skarpety” cały czas tracą na wartości. Przy ekstremalnym poziomie inflacji niektóre instytucje bankowe mogą całkowicie utracić płynność finansową.

Czy inflacja ma jakieś pozytywne skutki? Owszem, choć można zauważyć głównie wtedy, gdy mamy do czynienia z wolno postępującą inflacją. W przypadku nagłych, wysokich wzrostów cen skutki inflacji są niekorzystne dla większości uczestników gospodarki.

Wiadomo już, kto trafi na inflacji. Kto w takim razie na inflacji skorzysta? Możemy wyróżnić dwie grupy.

• Dłużnicy – dzięki inflacji w przyszłości kwotę realnie niższą niż w momencie zaciągania długu.
• Rząd – ze względu na realnie mniejszy dług publiczny oraz większe wpływy z VAT.

Jak zabezpieczyć swoje oszczędności przed inflacją?

Nie jest łatwo zabezpieczyć środki przed tak znaczną inflacją, dlatego wiele osób zachęca do tego, aby zaoszczędzone pieniądze wydawać. W przypadku większych zasobów oszczędności warto jednak zastanowić się nad zmianą profilu posiadanych oszczędności.

Eksperci zachęcają do inwestowania w nieruchomości, gdyż na tym rynku wzrosty cen są dość stabilne.

Inflacja w Polsce – prognozy

Na ten moment prognozy na 2022 wskazują, że wciąż czeka nas wysoka inflacja. Można zakładać, że inflacja w roku 2022 może przekroczyć nawet 10%.