Oprocentowanie nominalne - jak obliczyć i jak wpływa na koszt kredytu?

Oprocentowanie nominalne – co to?

Przeglądając oferty banków często można zauważyć określenie „oprocentowanie nominalne w skali roku”. Nie można mylić go z pojęciami takimi jak RRSO, prowizja czy marża. Co to jest oprocentowanie nominalne? Jest to wartość odsetek naliczanych od kapitału, składająca się ze stopy bazowej, czyli stawki WIBOR(R) (zależnej od Rady Polityki Pieniężnej) dla ostatniego miesiąca lub dłuższych okresów, oraz marży banku. Instytucje finansowanie nie mogą w dowolny sposób ustalać oprocentowania produktów kredytowych. Jego wysokość regulowana jest przepisami Kodeksu cywilnego. Co oznacza oprocentowanie w skali roku? Zgodnie z art. 359 maksymalne odsetki proponowane przez banki nie mogą w tym czasie przekroczyć dwukrotności odsetek ustawowych, czyli obecnie 7,2%. Jeśli pojawiają się promocje, to wiążą się najczęściej z obniżeniem marży, co wpływa jednocześnie na zmniejszenie oprocentowania.

Koszt ten różni się w zależności od rodzaju produktu. Kredyt gotówkowy charakteryzuje się wyższym oprocentowaniem nominalnym niż kredyt hipoteczny czy kredyt konsolidacyjny. Może być czasem porównywalny z kredytem samochodowym lub kartą kredytową.

Oprocentowanie nominalne podawane jest w skali roku. Oznacza to, że w przypadku oprocentowania zmiennego wartość odsetek kredytu może się w kolejnych latach zmienić. Całkowita kwota do zapłaty w dłuższych okresach spłaty będzie różniła się od tej z pierwotnej symulacji. Nie dotyczy to z kolei oprocentowania stałego, które nie jest zależne od zmian stóp procentowych.

Sprawdź: Oprocentowanie kredytu gotówkowego - najważniejsze informacje

Oprocentowanie nominalne – co ma wpływ na wysokość oprocentowania nominalnego?

Nominalna stopa procentowa zależy od:

• zmiennej stawki WIBOR (1M, 3M lub 6M),
• stałej marży banku.

Co to jest WIBOR(R)? Jest to średnia arytmetyczna oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym w ujęciu rocznym, bez wartości skrajnych. Stawki WIBOR(R) mogą dotyczyć np. miesiąca (1M), trzech (3M) czy sześciu miesięcy (6M). Muszą mieścić się w przedziale między wysokością stopy depozytowej a stopy lombardowej, a te ustalane są przez Radę Polityki Pieniężnej, należącą do Narodowego Banku Polskiego. Zadaniem tej instytucji jest dbałość o stabilny poziom inflacji.

W kwestii stawek WIBOR(R) banki nie mają więc zbyt wiele do powiedzenia, choć wartości te mają duże znaczenie dla wysokości raty i całkowitej kwoty do zapłaty. Widać to było wyraźnie w 2020 r., kiedy z powodu pandemii RPP postanowiła obniżyć stopy procentowe do rekordowo niskich poziomów. Banki mają natomiast wpływ na marżę, która stanowi zysk kredytodawcy. Koszt ten jest z góry ustalony i zapisany w umowie kredytowej.

Sprawdź: Co wpływa na stopy procentowe i jaki to ma wpływ dla kredytobiorców?

Oprocentowanie nominalne – jak obliczyć oprocentowanie w skali roku?

Prosty wzór oprocentowania nominalnego można zapisać tak: p=nq, gdzie p to stopa nominalna, n to liczba kapitalizacji odsetek, a q to odsetki miesięczne. Jeśli odsetki dopisywane są do kapitału co miesiąc, to należy je pomnożyć przez 12 i wyjdzie oprocentowanie nominalne w skali roku. Wartość ta jest jednocześnie sumą stawki WIBOR(R) i marży banku.

Ile wynosi przykładowe oprocentowanie nominalne w 2021 r.? Dla kredytu gotówkowego  i samochodowego, a także kart kredytowych to 7,2%; dla hipotecznego 2,17%. Aby sprawdzić oprocentowanie nominalne, można posłużyć się kalkulatorem kredytowym. Taki parametr widoczny jest też w rankingach kredytów i pożyczek.

Oprocentowanie nominalne w skali roku (zmienna stopa procentowa) nie jest tym samym co rzeczywista roczna stopa oprocentowania.

Oprocentowanie nominalne a RRSO

Jakie są różnice między RRSO a oprocentowaniem nominalnym? Rzeczywista roczna stopa oprocentowania obejmuje wszelkie koszty związane z kredytem, a więc zawiera w sobie m.in. oprocentowanie nominalne. Oprócz tego zawiera prowizję oraz dodatkowe opłaty np. ubezpieczenie czy inne produkty i usługi. Oprocentowanie nominalne a rzeczywiste to dwie odmienne wartości. To drugie przeanalizować można w przykładzie reprezentatywnym, który towarzyszy ofercie kredytowej. Jeśli RRSO wynosi 0%, to znaczy, że kredytobiorca lub pożyczkobiorca zwraca jedynie kapitał. Może się tak zdarzyć chociażby przy kredytach ratalnych. Oprocentowanie nominalne a rzeczywiste uwzględnia kalkulator online.

Warto wiedzieć, że zarówno oprocentowanie realne, jak i nominalne regulowane jest przez ustawę o kredycie konsumenckim. Zgodnie z prawem maksymalna stopa procentowa nie może przekroczyć czterokrotności obowiązującej stopy lombardowej. Ponadto pozaodsetkowe koszty kredytu nie powinny być wyższe niż 25% całkowitej kwoty oraz 30% całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego w stosunku rocznym.

Różnice między oprocentowaniem nominalnym a RRSO

RRSO a oprocentowanie nominalne – różnice i podobieństwa:

RRSO:

• całkowity koszt produktu kredytowego,
• zależy od wielu składników (oprocentowania nominalnego, prowizji, ubezpieczenia, opłat za karty kredytowe i konta w ramach promocji itd.),
• dotyczy okresu rocznego,
• zależy od kwoty, liczby i rodzaju (równe czy malejące) rat.

Oprocentowanie nominalne:

• jeden ze składników całkowitego kosztu produktu kredytowego,
• zależy od stawki WIBOR i marży banku,
• dotyczy okresu rocznego,
• nie zależy od kwoty i liczby rat.

Oprocentowanie nominalne a oferta banków i parabanków

Oprocentowanie nominalne pojawia się w każdej ofercie kredytowej. Banki często posługują się tą wartością, by reklamować swój produkt, ale trzeba pamiętać, że nie jest to ostateczny koszt. Porównując różne propozycje najlepiej kierować się RRSO, bo obniżone oprocentowanie jeszcze o niczym nie świadczy. Kredytodawca może chcieć odrobić sobie tę stratę wyższą prowizją lub ubezpieczeniem. Pomocne są w tym rankingi kredytów, które uwzględniają wszystkie opłaty związane z ofertą. Trzeba też zwrócić uwagę na to, jakie warunki trzeba spełnić, by skorzystać z promocji. W przypadku oferty parabanków może się zdarzyć, że nie ma wyraźnie wskazanego RRSO, a jedynie oprocentowanie nominalne. Ukrywanie rzeczywistego kosztu pożyczki jest bardzo podejrzane – nie należy podpisywać umowy nie znając tej wartości oraz wszystkich warunków. 

Oprocentowanie nominalne kredytów

Oprocentowanie nominalne kredytu hipotecznego jest niższe niż kredytu gotówkowego. Wynika to m.in. z tego, że spłata takiego zobowiązania wymaga zabezpieczenia nieruchomością. Jest więc dla banku pewniejsza. O wiarygodności kredytobiorców świadczą też regularnie aktualizowane dane Biura Informacji Kredytowej. Oprocentowanie nominalne kredytu hipotecznego waha się obecnie od 2 do 3% w zależności od banku. W przypadku tego produktu opłat jest jednak znacznie więcej. Często dochodzi prowizja, podatek od czynności cywilnoprawnych, ubezpieczenie nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych, opłata za wycenę nieruchomości, opłata za prowadzenie konta bankowego czy ubezpieczenie spłaty kredytu. Oprocentowanie nominalne dla kredytu gotówkowego to maks. 7,20%, ale lista kosztów jest krótsza.

Oprocentowanie nominalne depozytów

Oprocentowanie nominalne lokaty to zysk posiadacza depozytu w skali roku. Od tej wartości trzeba jednak odjąć podatek Belki w wysokości 19% oraz ewentualne opłaty dodatkowe np. za prowadzenie. Lokata może być na okres krótszy lub dłuższy niż rok. Trzeba wziąć to pod uwagę przy obliczaniu potencjalnego zwrotu. Jeśli więc lokata jest na miesiąc i oprocentowanie wynosi 3% w skali roku, to w rzeczywistości otrzyma się odsetki 0,25% przed zmniejszeniem o podatek. Analizując oprocentowanie nominalne lokaty, należy także pamiętać o inflacji, która powoduje, że rzeczywisty zysk jest mniejszy. Z tego względu warto przyjrzeć się oprocentowaniu nominalnemu obligacji, które jest wyższe, a przy dłuższych okresach (4 lata i więcej) można liczyć na indeksowanie inflacją. Oprocentowanie nominalne konta oszczędnościowego i lokat jest obecnie bardzo niskie. Ma to związek ze zmianami stóp procentowych w 2020 r. Proponowane zwroty nie pozwolą więc na zysk. Oprocentowanie obligacji także spadło, ale jest bardziej opłacalne.

Oprocentowanie nominalne pożyczek pozabankowych

Oprocentowanie nominalne pożyczek pozabankowych jest ograniczone ustawą, więc w 2021 r. wynosi 7,20%. W przypadku oferty pozabankowej trzeba jednak zwrócić uwagę na RRSO, które potrafi być bardzo wysokie. Z drugiej strony firmy proponują często chwilówki bez dodatkowych opłat, a więc z RRSO 0%. Dzieje się tak jednak tylko przy pierwszej umowie i tylko w określonych warunkach. Kwota jest stosunkowo niewielka, a czas na spłatę krótki.

Minimalne oprocentowanie nominalne

Nie ma czegoś takiego jak minimalne oprocentowanie nominalne. Banki i firmy pożyczkowe mogą zaoferować klientom oprocentowanie nawet 0%.

Maksymalne oprocentowanie nominalne

Maksymalne oprocentowanie nominalne wynosi dwukrotność sumy stopy referencyjnej (obecnie 0,1%) Narodowego Banku Polskiego i 3,5%. W 2021 r. jest to 7,2%.

Oprocentowanie nominalne – na co zwrócić uwagę?

Zmienne oprocentowanie nominalne zależy od stawki WIBOR(R) i marży. Czasem banki organizują promocje, w których chwalą się cięciem kosztów. Trzeba przyjrzeć się, które wartości będą obniżone: czy to będzie marża, czy prowizja, a następnie sprawdzić, ile wynosi faktyczna oszczędność. To ważne szczególnie wtedy, gdy bank zaproponuje małe ustępstwo w zamian za kosztowne ubezpieczenie czy wybór karty kredytowej.