Czym jest Rejestr Należności Publicznoprawnych? Jakie dane zawiera?

Sprawdzanie podmiotów zalegających z należnościami podatkowymi oraz innymi nieopłaconymi długami podlegającymi egzekucji administracyjnej umożliwia Rejestr Należności Publicznoprawnych. Od kiedy funkcjonuje? Powstał w 2018 roku, kiedy zaczęły obowiązywać przepisy rozporządzenia Ministra Finansów.

Chociaż działa już od kilku lat, Rejestr Należności Publicznoprawnych w 2023 roku nadal nie jest dobrze znany obywatelom. Powszechnie wiadomo, że osoby, które zalegają z płatnościami za kredyt gotówkowy, mogą być wpisane do rejestru dłużników.

Mało kto jednak orientuje się, że długi wobec urzędów skarbowych lub jednostek administracyjnych są udostępniane w Rejestrze Należności Publicznoprawnych. Jakie dane można w nim znaleźć?

Co to jest Rejestr Należności Publicznoprawnych?

Rejestr Należności Publicznoprawnych jest prowadzony w systemie teleinformatycznym przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Celem stworzenia tego instrumentu jest przede wszystkim umożliwienie obywatelom sprawdzania wiarygodności potencjalnych kontrahentów, a szerzej – zwiększenia bezpieczeństwa umów zawieranych w obrocie gospodarczym.

W rejestrze znajdują się dane podmiotów i osób fizycznych, które nie regulują należności publicznoprawnych – zobowiązań podlegających egzekucji administracyjnej.

Kto może korzystać z Rejestru Należności Publicznoprawnych? Dostęp do danych o osobach prawnych i fizycznych prowadzących działalność gospodarczą może uzyskać każda osoba fizyczna – wymagane jest jednak potwierdzenie tożsamości kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym ePUAP.

W przypadku informacji o osobach fizycznych nieprowadzących działalności wymagane jest upoważnienie osoby, której wpis dotyczy. Z informacji udostępnionych w rejestrze dłużników należności publicznoprawnych mogą też korzystać (bez upoważnień) sądy, prokuratury, organy CBA, a także biura informacji gospodarczej.

To może Cię zainteresować: Jaka kara grozi za niezapłacenie podatku w Polsce?

Jak działa Rejestr Należności Publicznoprawnych?

Do rejestru można trafić za nieregulowanie zobowiązań, których wierzycielem jest naczelnik urzędu skarbowego lub jednostka samorządu terytorialnego. Zaliczamy do tego:

• podatki,
• mandaty skarbowe,
• cła.

Zgodnie z przepisami należności te mogą wynikać z:

• dokumentu określonego przez ustawę o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (decyzje i postanowienia).
• decyzji, postanowienia lub innego ostatecznego orzeczenia,
• prawomocnego wyroku, postanowienia lub mandatu karnego wydanego na podstawie przepisów Kodeksu karnego skarbowego i Kodeksu karnego,
• mandatu karnego wydanego w postępowaniu w sprawach o wykroczenia,
• przepisu prawa.

Żeby zostać wpisanym do rejestru, kwota należności wraz z odsetkami musi wynosić minimum 5000 zł.

Co oznacza ujawnienie w Rejestrze Należności Publicznoprawnych?

Wpis do rejestru może utrudnić prowadzenie działalności gospodarczej – podmiot, którego dane ujawniono w spisie, może być postrzegany jako nierzetelny, a potencjalni kontrahenci mogą unikać współpracy z nim. Dane mogą być przechowywane w rejestrze przez okres maksymalnie 90 dni od ich uzyskania.

Trzeba jednak zauważyć, że rejestr należności publicznoprawnych od początku swojego funkcjonowania był szeroko omawiany w mediach. Kontrowersje wynikały między innymi z zakwestionowania przez prezydenta niektórych przepisów i odesłania ich do Trybunału Konstytucyjnego.

Rejestr należności publicznoprawnych miał nieść poważne konsekwencje dla nieuczciwych podmiotów, które zalegają z opłatami skarbowymi, podatkiem VAT lub inną należnością publicznoprawną.

Okazuje się jednak, że nie jest popularnym narzędziem – osoby chcące sprawdzić uczciwość kontrahenta najczęściej proszą o przedstawienie zaświadczenia o niezaleganiu z podatkami. Często dane dostępne w rejestrze są aktualizowane zbyt późno, przez co informacje mogą nie być do końca rzetelne.

Kliknij i sprawdź: Czym jest podatek progresywny?

Kto może zostać wpisany do Rejestru Należności Publicznoprawnych?

Do rejestru mogą zostać wpisani zobowiązani będący:

• osobą fizyczną,
• osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą,
• osobą prawną,
• jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną,
• nierezydentem w rozumieniu przepisów Prawa dewizowego (będącym osobą fizyczną, osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, osobą prawną lub jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną).

Kto może wpisać dłużnika do RNP?

Zgodnie z przepisami uprawnieni do zgłaszania dłużników do Rejestru Należności Publicznoprawnych są urzędy skarbowe (naczelnik urzędu) oraz jednostki samorządu terytorialnego.

Jaki obowiązek ciąży na wierzycielu przed wprowadzeniem danych do RNP? Zanim dane dłużnika trafią do rejestru, wierzyciel powinien wysłać mu zawiadomienie o zagrożeniu ujawnieniem w rejestrze. Wpis może być dokonany dopiero 30 dni po doręczeniu pisma – jest to zatem czas na ewentualną spłatę należności.

Jakie dane zostają wpisane do Rejestru Należności Publicznoprawnych?

W zależności od tego, kto podlega wpisowi, w rejestrze znajdują się następujące dane:

• osoby fizyczne (w tym prowadzące działalność gospodarczą):
  • imię i nazwisko,
  • numer PESEL,
  • data urodzenia (jeśli nie został nadany PESEL),
  • firma.
• Osoby prawne lub jednostki organizacyjne niebędące osobą prawną:
  • firma lub nazwa,
  • NIP lub numer REGON.
• Nierezydenci w rozumieniu przepisów prawa dewizowego:
  • imię i nazwisko,
  • numer PESEL,
  • data urodzenia (jeśli nie został nadany PESEL),
  • firma.

Oprócz tego rejestr zawiera oznaczenie wierzyciela, wysokość należności pieniężnej oraz ewentualnym odroczeniu terminu zapłaty lub rozłożeniu jej na raty.

Sprawdź również: Kredyt obrotowy – na czym polega i jak go dostać?

Jak sprawdzić, czy znajduję się w Rejestrze Należności Publicznoprawnych?

Jak sprawdzić Rejestr Należności Publicznoprawnych? Kto ma dostęp do danych? Ze spisu może korzystać każda zainteresowana osoba, a także wierzyciele, sądy, prokuratury, organy egzekucyjne czy szef CBA. Informacje można uzyskać na Portalu Podatkowym pod adresem www.portalpodatkowy.mf.gov.pl.

Jak sprawdzić dane w RNP? Logowanie odbywa się na indywidualne konto podatnika.

• Rejestr Należności Publicznoprawnych – jak się zalogować? Po wejściu na stronę należy podać identyfikator użytkownika, a następnie hasło. Potem należy kliknąć odnośnik Rejestr Należności Publicznoprawnych online – nastąpi przekierowanie do właściwego rejestru.
• Żeby uzyskać informacje o dłużniku, trzeba potwierdzić tożsamość kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym ePUAP albo posiadać upoważnienie osoby, której wpis dotyczy.

Rejestr Należności Publicznoprawnych a sprzeciw dłużnika

Czy dłużnik może w jakiś sposób bronić się przed ujawnieniem jego danych w Rejestrze Należności Publicznoprawnych? Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji reguluje, że osobie zobowiązanej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu w sprawie zagrożenia ujawnieniem w rejestrze oraz wprowadzenia jego danych do systemu.

Sprzeciw może dotyczyć wyłącznie kwestionowania istnienia długu lub wysokości zaległości pieniężnej. Należy go wnieść do wierzyciela, a w treści sprzeciwu określić żądanie (np. wykreślenie wpisu z rejestru) oraz przedstawić dowody potwierdzające zasadność żądania (np. dowód zapłaty należności).

Nie przegap: Co zrobić po otrzymaniu wezwania do zapłaty? Kiedy wezwanie jest nieważne?

Kiedy warto sprawdzić Rejestr Należności Publicznoprawnych?

Wpisy w rejestrze warto weryfikować, np. w sytuacji, gdy podejmujemy współpracę z nowym kontrahentem i chcemy mieć pewność, że podmiot jest rzetelny – nie zalega z podatkami oraz innymi zobowiązaniami podlegającymi egzekucji administracyjnej.

Dane ujawnione w Rejestrze Należności Publicznoprawnych mogą pomóc uniknąć problemów, które w późniejszym czasie byłyby rozpatrywane na forum sądu – w drodze postępowania cywilnego.

Dodatkowe źródła: 

W jaki sposób działa Rejestr Należności Publicznoprawnych?, www.poradnikprzedsiebiorcy.pl

REJESTR NALEŻNOŚCI PUBLICZNOPRAWNYCH, www.gov.pl