Jak sprawdzić czy jestem w BIK - za darmo?

Biuro Informacji Kredytowej to obecnie podstawowe narzędzie służące zarówno bankom, jak i instytucjom pożyczkowym w celu oceny naszej wiarygodności kredytowej. Dostęp do informacji na nasz temat w BIK jest bardzo prosty i nie wymaga specjalnego trudu. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że sam sposób działania Biura Informacji Kredytowej a zwłaszcza zasady współpracy pomiędzy BIK a np. pożyczkodawcami są już nieco bardziej skomplikowane. 

Praktyka pokazuje, że klienci bardzo często nie wiedzą np. w jakiej sytuacji w BIK może znaleźć się negatywny wpis na nasz temat a także na jakich zasadach podmioty rynku finansowego mogą pobierać raporty monitorujące lub kredytowe na nasz temat.

W niniejszym tekście postaramy się przedstawić z grubsza wszystkie najbardziej istotne dla konsumenta informacje na temat Biura Informacji Kredytowej.

Czym jest BIK?

Jak sama nazwa wskazuje, BIK stanowi swego rodzaju bazę danych o charakterze gospodarczym. W swoich podstawowych założeniach celem powołania Biura Informacji Kredytowej było przede wszystkim umożliwienie pożyczkodawcom oraz kredytodawcom szybkiego dostępu do wiarygodnych informacji na temat konsumentów, szczególne w sytuacji, gdy klient instytucji wnioskuje o kredyt. Z czasem model działania BIK ulegał jednak rozszerzeniu. Aktualnie baza ta stanowi narzędzie wysoce pożyteczne nie tylko np. dla banków lub instytucji pożyczkowych, lecz również przedsiębiorców a także konsumentów. Oprócz swojej działalności podstawowej BIK realizuje również określone kampanie informacyjne, mające na celu między innymi zwiększanie świadomości konsumentów.

Podstawami prawnymi dla działalności BIK są ustawa o Prawie Bankowym, Ustawa o Ochronie Danych Osobowych oraz Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczej i wymianie danych gospodarczych. Jest to ważna informacja, ponieważ decyduje ona o odmiennym statusie prawnym BIK-u w porównaniu do Biur Informacji Gospodarczej, których działalność nie jest oparta o Prawo Bankowe lecz jedynie o dwa z ostatnich wymienionych aktów prawnych. O tym, dlaczego jest to tak istotna, będzie mowa w dalszej części tekstu poświęconej możliwościom pobierania raportów na nasz temat przez określone podmioty.

Jakie dane gromadzi BIK?

Wbrew obiegowemu przekonaniu, Biuro Informacji Gospodarczej nie stanowi "bazy dłużników". W bazie BIK znajdują się wszystkie dane na temat aktualnych, wygasłych lub też niespłaconych przez nas zobowiązań finansowych. Oznacza to, że Biuro Informacji Kredytowej uwzględnia nasze dane również w sytuacji, kiedy np. mamy za sobą terminowo spłacony kredyt w banku albo też zakup ratalnych.

Stąd też należy odróżnić informacje pozytywne zawarte w BIK od informacji negatywnych. Te pierwsze odnoszą się oczywiście do zobowiązań spłacanych lub spłaconych terminowo. Te drugie zaś znajdują zastosowanie zarówno w odniesieniu do ewentualnych długów, jak też "poślizgów" w spłacie dawnych lub obecnych zobowiązań, o ile taki "poślizg" przekroczył granicę 60 dni.

Oznacza to po prostu, że sam fakt obecności naszych danych w bazie BIK nie jest niczym negatywnym. Co więcej, terminowo spłacone zobowiązania wpływają na nasza ocenę scoringową opracowywaną przez Biuro Informacji Kredytowej. Ta ostatnia zaś stanowi istotny element oceny zdolności kredytowej przez banki, zwłaszcza w odniesieniu do kredytów hipotecznych(w przypadku zwykłych kredytów konsumpcyjnych scoring BIK nie ma aż tak dużego znaczenia).

Jak sprawdzić swoje dane w BIK?

Jak wspominano, obecnie Biuro Informacji Kredytowej jest instytucją służącą nie tylko podmiotom rynku finansowego, lecz również konsumentom. Oznacza to przede wszystkim, iż przysługuje nam prawo do pobrania raportu kredytowego na nasz temat ze strony BIK. Warto sprawdzić swój raport, szczególnie jeśli zamierzasz wnioskować o kredyt hipoteczny, który pod względem weryfikacji przyszłych kredytobiorców, jest najbardziej wymagającym zadłużeniem.

Jak tego dokonać? Procedura będzie przebiegać w kilku prostych krokach:

• Na samym początku musimy założyć konto na oficjalnej stronie Biura Informacji Kredytowej
• Kolejny krok to weryfikacja danych osobowych podanych przy zakładaniu profilu. BIK przedstawi nam tutaj dwie opcje: weryfikację poprzez przesłanie skanu dowodu osobistego lub weryfikację poprzez przesłanie na nasz adres listu poleconego(co oczywiste, druga z wymienionych opcji jest znacznie bardziej czasochłonna i w przypadku jej wybrania będziemy musieli trochę poczekać na aktywację naszego profilu).
• Następnie wybieramy sposób korzystania z portalu: możemy zdecydować się na konto bezpłatne, lub też wykupić któryś z pakietów BIK.
•  W przypadku wyboru konta darmowego mamy prawo do pobrania raportu na nasz temat bezpłatnie raz na 6 miesięcy. Jeżeli w tym okresie będziemy chcieli pobrać raport jeszcze raz, będzie się to wiązało z opłatą 39 złotych.

Pobierając raport BIK lub też, według innego określenia, informację ustawową, uzyskujemy wgląd w historię naszych zobowiązań finansowych dokładnie w takim kształcie, w jakim jest ona widoczna dla banków(w przypadku instytucji pożyczkowych sprawa bywa nieco bardziej złożona, ponieważ czasami podmioty te są w stanie uzyskać jedynie "okrojone" dane na nasz temat). Oprócz tego, będziemy widzieć również naszą ocenę punktową w BIK oraz informacje na temat zapytań złożonych na nasze dane.

Inne usługi BIK

Oprócz pobrania Informacji Ustawowej, witryna BIK oferuje nam również alerty bezpieczeństwa. W odniesieniu do alertów należy wymienić następujące z nich:

1.  Alert informujący nas o każdym zapytaniu kredytowym jakie zostało złożone w BIK w odniesieniu do naszych danych. Nazwa tego alertu to "Ochrona przed wyłudzeniem"
2.  Alert o nazwie "Kontrola finansów". Jak sama nazwa wskazuje jest to narzędzie pozwalające na bieżąco monitorować stan naszych zobowiązań finansowych: w przypadku, gdy np. będziemy spóźniać się z daną płatnością, system BIK automatycznie wyśle do nas informacje dotyczącą tego faktu.
3.  Alert o zmianie. To ciekawy instrument, dzięki któremu to konsument może "kontrolować" swojego kredytodawcę. Dzięki temu alertowi sprawdzamy, czy np. bank, w którym spłacamy kredyt hipoteczny, czy kredyt gotówkowy na bieżąco aktualizuje informacje kredytowe na nasz temat.
4. Komunikat cykliczny. Sama strona BIK w sposób lakoniczny informuje, że celem istnienia tego alertu jest "Potwierdzenie, że usługa działa i ochrona jest aktywna". Innymi słowy, mechanizm tego alertu sprowadza się do tego, że raz na 30 dni otrzymujemy informację, że nie zaciągnięto kredytu na nasze dane oraz że nie składano zapytań kredytowych dotyczących naszej osoby. W ten sposób upewniamy się, że pozostałe alerty BIK działają w sposób prawidłowy(zapewne, brzmi to osobliwie, ale właśnie w taki sposób istotę alertu o nazwie "Komunikat cykliczny" opisuje sam BIK...)

Cena samego pakietu alertów w BIK wynosi 24 zł. 99 zł będzie nas kosztować natomiast pakiet alertów plus możliwość pobrania 12 raportów na nasz temat w przeciągu roku.

Raport BIK a zapytania kredytowe

Pobierając raport na nasz temat z Biura Informacji Kredytowej szybko zauważymy, że zawiera on nie tylko informacje na temat naszych aktualnych, spłaconych i ewentualnie zaległych zobowiązań, lecz także dane na temat podmiotów, które składały zapytania kredytowe na nasz temat.

Dlaczego ten ostatni punkt jest istotny? Pamiętajmy, że pobranie raportu kredytowego z BIK na nasz temat jest zgodne z prawem tylko i wyłącznie wówczas, jeśli wyraziliśmy na to zgodę. Jeśli więc dane takie na nasz temat zostały pobrane przez instytucję pożyczkową, firmę lub osobę prywatną bez naszej zgody, doszło do naruszenia prawa(o ile oczywiście sprawdzano nasze dane jako osoby fizycznej, tj. jako konsumenta).

Nieco inaczej przedstawia się sytuacja jeżeli chodzi o banki oraz Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowe. Na początku tekstu była mowa o tym, że, w odróżnieniu od Biur Informacji Gospodarczej, BIK działa również w oparciu o Prawo Bankowe. Ma to związek z pewnymi "przywilejami" jakimi ustawa o Prawie Bankowym obdarza właśnie banki oraz SKOK-i.

O co chodzi? Zgodnie ze wspominaną ustawą bank lub SKOK może pobrać raport monitorujący na nasz temat jeżeli ma to związek z wykonywaniem tzw. czynności bankowych. Mówiąc innymi słowy, jako klienci danego banku lub SKOK-u musimy liczyć się z tym, że instytucja taka ma prawo do pobierania raportów monitorujących z BIK bez każdorazowego pytania nas o zgodę. Prawo to nie dotyczy jednak raportów kredytowych. Co więcej, wspominanym przywilejem nie są obdarzone instytucje pożyczkowe, firmy ani tym bardziej osoby prywatne, ponieważ podmioty te z definicji nie wykonują czynności bankowych.

Z podanych powyżej faktów powinniśmy wyciągnąć również informację "w drugą stronę", a mianowicie chociaż praktycznie możliwe jest np. pobranie przez nas raportu kredytowego na temat naszego sąsiada, to jednak takie działanie jest bezprawne i naraża nas na poważne konsekwencje, zarówno prawne, jak i finansowe. 

Scoring BIK a zdolność kredytowa

Po pobraniu raportu BIK na nasz temat zauważymy, że oprócz danych wymienionych powyżej, zawiera on również ocenę punktową naszej osoby. Jest to tzw. Scoring Biura Informacji Kredytowej, który często jest używany przez banki jako jedno z narzędzi służących ocenie naszej zdolności kredytowej.

Warto nieco rozwinąć ten temat, ponieważ w sieci można znaleźć sporo "porad" dotyczących tego, w jaki sposób możemy rzekomo poprawić naszą zdolność kredytową. Porady tego rodzaju zawsze mylnie identyfikują scoring BIK z oceną scoringową banku.
W czym tkwi błąd? Najczęściej spotykana porada pt. jak szybko poprawić zdolność kredytową to zaciągnięcie darmowej chwilówki lub kilku darmowych chwilówek a następnie terminowa ich spłata. W ten sposób faktycznie poprawimy naszą ocenę punktową w BIK, jednak już niekoniecznie naszą zdolność kredytową w oczach banku. Dlaczego? Duża liczba np. pożyczek pozabankowych albo zakupów ratalnych może stanowić dla analityka bankowego sygnał, że jesteśmy klientami o skłonności do ryzykownego zadłużania się na cele konsumpcyjne. W takim wypadku, nawet fakt terminowej spłaty np. kilku pożyczek pozabankowych nie zadziała na naszą korzyść(pomimo poprawy scoringu w BIK).

Wniosek jest więc taki, że nie należy utożsamiać ze sobą oceny scorinowej w BIK z oceną naszej zdolności kredytowej przeprowadzanej przez bank. Jeśli jednak szukasz kredytu lub pożyczki bez BIK, zachęcamy do bliższego zapoznania się z tym tematem. Pożyczka bez weryfikacji baz dłużników stała się bardzo popularną ofertą, która skierowana jest do klientów, którzy nie mogą skutecznie ubiegać się np. o kredyt gotówkowy.